Kartalhan Hukuk & Danışmanlık Av. Meltem KARTALHAN
Poliçe, ticari işlemlerde yaygın olarak kullanılan bir kıymetli evrak türüdür ve borç ilişkisini belgeleyen bir senettir. Bir poliçe, belirli bir miktar parayı, belirli bir tarihte, poliçede belirtilen kişiye veya onun emrine ödemeyi taahhüt eder. Poliçeler, genellikle mal veya hizmet alımlarında, borçlanma ve kredi işlemlerinde kullanılır.
Poliçenin temel özellikleri arasında poliçeyi düzenleyen kişinin (keşideci), lehdarın (alacaklının) ve poliçeyi kabul eden kişinin (poliçe borçlusunun) adlarının yer alması bulunur. Poliçe, belirtilen tarihte ve yerde ödemenin yapılacağını garanti eder, bu da ticari işlemlerde güven sağlar.
Poliçe, keşideci tarafından imzalandığında yasal bir geçerlilik kazanır ve ciro edilebilir, yani başka bir kişiye devredilebilir niteliktedir. Bu özelliği sayesinde, poliçeler ticari alacakların tahsilatında ve finansman sağlamada önemli bir araç olarak kullanılır. Poliçenin yasal süreçlerde uyması gereken belirli kurallar ve düzenlemeler vardır, bu yüzden poliçenin doğru ve eksiksiz bir şekilde düzenlenmesi önemlidir. Poliçeler, ticari işlemlerde alacak ve borç ilişkilerini düzenlemek için etkili ve güvenilir bir yöntem sağlar.
Poliçe tanımı Türk Ticaret Kanununun 671. Maddesinde:
Poliçe,
a) Senet metninde “poliçe” kelimesini, senet Türkçe’den başka bir dille yazılmışsa, o dilde poliçe karşılığı olarak kullanılan kelimeyi,
b) Belirli bir bedelin ödenmesi hususunda kayıtsız ve şartsız havaleyi,
c) Ödeyecek olan kişinin, “muhatabın” adını,
d) Vadeyi,
e) Ödeme yerini,
f) Kime veya kimin emrine ödenecek ise onun adını,
g) Düzenlenme tarihini ve yerini,
h) Düzenleyenin imzasını, içerir.
Denilmek suretiyle tanımlanmıştır.
İlgi maddeye göre kanunda belirtilmiş olan koşulların varlığı varlığı halinde geçerli bir poliçenin varlığından söz edilebilir.
Türk Ticaret Kanununun 671. Maddesinde poliçenin unsurlarının bulunmaması konusu düzenlenmiştir. Buna göre: 671 inci maddede yazılı unsurlardan birini içermeyen senet ikinci ilâ dördüncü fıkralarda yazılı hâller dışında poliçe sayılmaz. Vadesi gösterilmeyen poliçenin görüldüğünde ödenmesi şart edilmiş sayılır. Ayrıca belirtilmiş olmadıkça muhatabın adı yanında gösterilen yer, ödeme yeri ve aynı zamanda da muhatabın yerleşim yeri sayılır. Düzenlenme yeri gösterilmeyen poliçe, düzenleyenin adı yanında gösterilen yerde düzenlenmiş sayılır. Denilmektedir.
Türk Ticaret Kanununun 673. Ve devamı Maddelerinde münferit unsurlar konusu düzenlenmiştir. Buna göre: Poliçe bizzat düzenleyenin emrine yazılı olabileceği gibi, bizzat düzenleyen üzerine veya bir üçüncü kişi hesabına da düzenlenebilir. Poliçe, bir üçüncü kişinin nezdinde, muhatabın yerleşim yerinde veya başka bir yerde ödenmek üzere düzenlenebilir. Görüldüğünde veya görüldüğünden belirli bir süre sonra ödenmesi şart kılınan bir poliçeye, düzenleyen tarafından faiz şartı konulabilir. Diğer poliçelerde böyle bir faiz şartı yazılmamış sayılır. Faiz oranının poliçede gösterilmesi gerekir; gösterilmemiş ise faiz şartı yazılmamış sayılır. Başka bir gün belirtilmemişse, faiz, poliçenin düzenlenme gününden itibaren işler. Poliçe bedeli hem yazı hem de rakamla gösterilip de iki bedel arasında fark bulunursa, yazı ile gösterilen bedel üstün tutulur. Poliçe bedeli yalnız yazıyla veya yalnız rakamla birden çok gösterilmiş olup da bedeller arasında fark bulunursa, en az olan bedel geçerli sayılır. Denilmektedir.
İmza edenlerin sorumluluğu konusu Türk Ticaret Kanununun 673. Ve devamı Maddelerinde düzenlenmiştir. Buna göre: Bir poliçe, poliçe ile borçlanmaya ehil olmayan kişilerin imzasını, sahte imzaları, hayali kişilerin imzalarını veya imzalayan ya da adlarına imzalanmış olan kişileri herhangi bir sebeple bağlamayan imzaları içerirse, diğer imzaların geçerliliği bundan etkilenmez. Temsile yetkili olmadığı hâlde bir kişinin temsilcisi sıfatıyla bir poliçeye imzasını koyan kişi, o poliçeden dolayı bizzat sorumludur; bu poliçeyi ödediği takdirde, temsil olunduğu kabul edilen kişinin haiz olabileceği haklara sahip olur.
Yetkisini aşan temsilci için de hüküm böyledir. Düzenleyen, poliçenin kabul edilmemesinden ve ödenmemesinden sorumludur. Düzenleyen, kabul edilmeme hâlinde sorumlu olmayacağını şart edebilirse de ödenmemeden sorumlu olmayacağına ilişkin kayıtlar yazılmamış sayılır. Tedavüle çıkarılırken tamamen doldurulmamış bulunan bir poliçe, aradaki anlaşmalara aykırı bir şekilde doldurulursa, bu anlaşmalara uyulmadığı iddiası, hamile karşı ileri sürülemez; meğerki, hamil poliçeyi kötüniyetle iktisap etmiş veya iktisap sırasında kendisine ağır bir kusur isnadı mümkün bulunmuş olsun. Denilmektedir.
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.