Kartalhan Hukuk & Danışmanlık Av. Meltem KARTALHAN
Senet nedir? Nasıl Tahsil Edilir? sorularının cevaplarından olan senet; ticari hayatta sıklıkla karşımıza çıkan, bir ürün veya hizmet karşılığında belirli bir bedelin ödenmesinin taahhüt edildiği bir evraktır. Senet, borçlu tarafından alacaklıya verilen ve belirli bir tarihte belirli bir miktarın ödeneceğine dair yazılı taahhüttür. Bu belge, ticari işlemler, kredi borçları veya taksitli alışverişler gibi çeşitli durumlarda kullanılır ve alacaklı için bir güvence niteliği taşır. Senet üzerinde borcun miktarı, ödeme tarihi ve tarafların kimlik bilgileri gibi önemli bilgiler yer alır.
Senet tahsili, genellikle borçluya ödeme yapması için hatırlatma yaparak başlar. Eğer borçlu bu hatırlatmalara rağmen ödeme yapmazsa alacaklı, çeşitli hukuki yollara başvurabilir. İlk adım olarak alacaklı, borçluya bir ihtarname gönderebilir. İhtarname, borçlunun ödeme yapması için son bir uyarıdır ve ödeme yapılmazsa hukuki işlemlerin başlatılacağını belirtir.
Eğer ihtarnameye rağmen ödeme yapılmazsa, alacaklı, icra takibi başlatabilir. İcra takibi, borçlunun mal varlığı üzerine haciz işlemi başlatarak borcun tahsil edilmesini amaçlar. Bu süreç, icra dairesine başvuru yapılmasını ve gerekli hukuki işlemlerin yürütülmesini içerir.
Senet, aynı zamanda mahkeme yoluyla da takip edilebilir. Bu durumda, alacaklı, borçluyu mahkemeye vererek alacağını yasal yollarla talep eder. Mahkeme, tarafları dinledikten sonra borcun ödenmesine karar verebilir. Bu süreç, genellikle daha uzun sürer ve daha fazla masrafa neden olabilir, ancak alacaklının haklarını etkili bir şekilde koruma altına alır.
Senet tahsili sürecinde profesyonel bir avukatın desteği, alacaklının haklarını koruma ve tahsilat sürecini hızlandırma açısından büyük önem taşır. Avukatlar, senet tahsili konusunda gerekli hukuki işlemleri yürüterek, alacaklının alacağını etkili bir şekilde tahsil etmesine yardımcı olur. Avukatlar, aynı zamanda alacaklıyı hukuki süreçler hakkında bilgilendirir ve en uygun tahsilat stratejisini belirlemesine yardımcı olur. Bu nedenle, senet tahsili gibi karmaşık bir süreçte profesyonel yardım almak, alacaklının haklarının en iyi şekilde korunmasını ve alacağının hızlı bir şekilde tahsil edilmesini sağlar.
Bononun geçerli olabilmesi için bir takım şekil şartlarına sahip olması gerekmektedir. Bu şekil şartları Türk Ticaret Kanunu'nun 776. Maddesinde düzenlenmiştir.
MADDE 776- (1) Bono veya emre yazılı senet;
a) Senet metninde “bono” veya “emre yazılı senet” kelimesini ve senet Türkçe’den başka bir dille yazılmışsa, o dilde bono veya emre yazılı senet karşılığı olarak kullanılan kelimeyi,
b) Kayıtsız ve şartsız belirli bir bedeli ödemek vaadini,
c) Vadeyi,
d) Ödeme yerini,
e) Kime veya kimin emrine ödenecek ise onun adını,
f) Düzenlenme tarihini ve yerini,
g) Düzenleyenin imzasını,
içerir.
Yukarıda belirtilen şekil şartlarından birinci ve dördüncü fıkranın senet metni üzerinde yazılı bulunmaması durumunda söz konusu bono kambiyo vasfını taşımayacaktır. Yani senet metninde "bono" ya da "emre yazılı senet" ibaresi bulunmaması durumunda söz konusu senet kambiyo senedi olarak kabul edilmeyecektir. Vade tarihi gösterilmemiş olan bono, görüldüğünde ödenmesi şart olan bir bono sayılır. Açıklık bulunmadığı takdirde senedin düzenlendiği yer, ödeme yeri ve aynı zamanda düzenleyenin yerleşim yeri sayılır. Düzenlendiği yer gösterilmeyen bir bono, düzenleyenin adının yanında yazılı olan yerde düzenlenmiş sayılır.
Vadesi gelen ve geçerlilik şartlarını taşıyan bir bonoda; ödeme alamayan alacaklı, banka aracılığı ile ya da bizzat kendisi noter aracılığı ile muhataba ödememe protestosu gönderebilir. Ödememe protestosu, ödeme gününü yani vadeyi izleyen 2 (iki) iş günü içerisinde gönderilmelidir.
Vade tarihinden itibaren iki iş günü içerisinde ödememe protestosu çekmeyen hamil, cirantalara başvuru hakkını kaybeder.
Bono vasfındaki bir senedin vade tarihinden itibaren 3 yıl içinde takip konusu yapılmaması halinde, bono zamanaşımına uğrar. Bir başka anlatımla, bonoda zamanaşımının gerçekleşmesi halinde, bono vasfında herhangi bir değişiklik olmaz ise de; alacaklı senet borçlusuna karşı senetten doğan alacak hakkını vadeden itibaren üç ( 3 ) yıl içinde kullanmadığından borçluya karşı müracaat hakkını yitirir.
Geçerlilik şartlarını taşıyan bonolar; kambiyo vasfına haiz oldukları için, kambiyo senetlerine özgü takip yolu ile alacağın tahsili mümkündür. Ödeme emri kendisine tebliğ edilen kişinin 5 gün itiraz süresi, 10 gün borcu ödeme süresi bulunmaktadır. Kambiyo senetlerine özgü icra takibinde itiraz; imzaya itiraz ve borca itiraz şeklindedir. Kambiyo senetlerine özgü icra takibinde borçlu; kendisine gönderilmiş olan ödeme emrine itirazı, ancak mahkemede dava açarak ileri sürebilmektedir.Bononun üzerinde bulunan imzaya itiraz edecek olan kişi mahkemeye sunacağı itiraz dilekçesinde, imzaya itiraz ettiği hususunu özellikle belirtmelidir. Bono üzerinde bulunan imzaya itiraz dışında yapılacak olan tüm itirazlar borca itiraz olarak kabul edilmektedir.
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.