Kartalhan Hukuk & Danışmanlık Av. Meltem KARTALHAN
Aynı anda ifa ve ödemezlik def'i, hukukun özellikle borçlar hukuku alanında karşımıza çıkan ve karşılıklı borç ilişkilerinde önemli bir rol oynayan kavramlardır. Bu kavramlar, sözleşmelerdeki karşılıklı yükümlülüklerin yerine getirilmesi sürecinde tarafların haklarını korumak için tasarlanmıştır. Aynı anda ifa ilkesi, bir tarafın yükümlülüğünü yerine getirmemesi durumunda, diğer tarafın da kendi yükümlülüğünü yerine getirmekten kaçınma hakkına sahip olduğunu belirtir. Ödemezlik def'i ise, borçlunun, alacaklının borcunu yerine getirmemesi durumunda borcunu yerine getirmeme hakkını kullanmasıdır.
Aynı anda ifa, özellikle karşılıklı borç ilişkilerinde kritik bir öneme sahiptir. Bu ilke, sözleşme taraflarından birinin yükümlülüğünü yerine getirmemesi durumunda, diğer tarafın da karşı yükümlülüğü yerine getirme konusunda beklemeye geçebileceği anlamına gelir. Örneğin, bir satış sözleşmesinde satıcının malı teslim etmemesi durumunda, alıcı da satış bedelini ödemekten kaçınabilir. Bu durum, sözleşmelerdeki dengenin korunmasına ve tarafların birbirlerine karşı adil davranmalarına yardımcı olur.
.png)
Ödemezlik def'i ise, aynı anda ifanın özel bir uygulamasıdır. Borçlunun, alacaklının kendi borcunu yerine getirmemesi durumunda, kendisinin de borcunu yerine getirmeme hakkını kullanması anlamına gelir. Bu def'i kullanarak borçlu, alacaklının önce kendi yükümlülüğünü yerine getirmesini talep edebilir. Bu şekilde, borçlunun, alacaklının kötü niyetli davranışlarından korunması amaçlanır.
Aynı anda ifa ve ödemezlik def'i, taraflar arasındaki sözleşmelerin adil ve dengeli bir şekilde yürütülmesini sağlar. Bu ilke ve def'i, özellikle karşılıklı borçlar sözleşmesinde, tarafların birbirlerine karşı olan güvenini korumak ve sözleşmeye adil bir şekilde uymalarını teşvik etmek için önemlidir. Ayrıca, bu kavramlar, bir tarafın diğer taraf üzerinde haksız bir avantaj elde etmesini önlemeye yardımcı olur.
Aynı anda ifa ve ödemezlik def'i, borçlar hukukunun temel prensiplerinden birini oluşturur ve karşılıklı borç ilişkilerinde tarafların haklarının korunmasında önemli bir rol oynar. Bu kavramlar, sözleşme taraflarının birbirlerine karşı adil ve dengeli bir şekilde davranmalarını sağlamak, sözleşme ilişkilerinde güveni korumak ve hukuki anlaşmazlıklarda adil çözümler sunmak için tasarlanmıştır.
Aynı anda ifa ve ödemezlik defi hakkında Türk Borçlar Kanununun 97. Maddesine göre: Karşılıklı borç yükleyen bir sözleşmenin ifası isteminde bulunan tarafın, sözleşmenin koşullarına ve özelliklerine göre daha sonra ifa etme hakkı olmadıkça, kendi borcunu ifa etmiş ya da ifasını önermiş olması gerekir. Yani karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde, borçlu ve alacaklı taraflarından birisinin önceden ifada bulunma yükümlülüğü mevcut değil ise taraflar, edim ifalarını aynı anda yapmak zorundadır. Bu kanun maddesi doğrultusunda aynı anda ifa kavramı ortaya çıkmaktadır.
Yargı kararlarında bir savunma şekli olarak geçen ödemezlik defi kavramı, yukarıdaki kanun maddesi ve bu kanun maddesinin yorumundan doğmuştur. Buna göre, karşılıklı (iki tarafa) borç yükleyen sözleşmelerde aynı anda ifa yükümlülüğü bulunan taraflardan biri, ifa yükümlülüğünü yerine getirmediği takdirde; karşı taraftan edimin ifasını talep edememektedir. Şayet talep edildiği takdirde ise; ifa istemi, ödemezlik definde bulunularak reddedilebilir hale gelmektedir.
Yukarıda izah edilen tanım ve açıklamalardan sonra, ödemezlik definin koşullarını kısaca sıralamak gerekirse:
Tek tarafa borç yükleyen sözleşmelerde, aynı anda ifa kavramı gündeme gelemeyeceğinden, aynı zamanda ödemezlik defi de gündeme gelemeyecektir. Her şeyden önce alacaklı ve borçlu arasındaki sözleşme karşılıklı borç yükleyen bir sözleşme niteliği taşımalıdır.
Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde taraflardan birisinin önceden ifa yükümlülüğü olmamak zorundadır.
Yine Türk Borçlar Kanununun 97. Maddesinden çıkarılacağı üzere, karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde taraflardan birinin kendi edimini ifa etmemiş veya ediminin ifasını önermemiş olması gerekmektedir.
Aynı anda ifa yükümlülüğü bulunan durumlarda, taraflardan biri kendi edimini ifa etmiş veya bu edimi ifa etmeyi önermiş ise; karşı taraf ödemezlik defi savunmasını yapamaz. Lakin ödemezlik defi, karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde; aynı anda ifa yükümlüsünden birinin bu yükümlülüğü yerine getirmemesi neticesinde ileri sürülmektedir.
Ankara Avukatı, ödemezlik defi sürecinde müvekkillere hukuki danışmanlık ve temsil hizmetleri sunar. Borçlunun mali durumunu ve borçlarını değerlendirir, gerekli hukuki adımları belirler ve müvekkillere yol gösterir. Ankara avukatı, borçlunun haklarını savunur ve ona adil bir şekilde temsil edilme hakkını sağlar. Müvekkilinin hak ve yükümlülükleri doğrultusunda çalışmalarını yürütür.
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.