Kartalhan Hukuk & Danışmanlık Av. Meltem KARTALHAN
Hamile yazılı senetler, belirli bir kişiye veya onun emrine yazılmış olan borç senetleridir. Bu tür senetler, genellikle ticari işlemlerde kullanılır ve belirli bir miktar paranın ödeneceğini belirtir. Hamile yazılı senetlerin en önemli özelliği, belirli bir kişinin adına düzenlenmiş olmalarıdır. Bu senetler, sadece belirtilen kişi veya onun yetkilendirdiği kişiler tarafından tahsil edilebilir.
Hamile yazılı senetler, borç ve alacak ilişkilerinin resmi ve güvenilir bir şekilde belgelendirilmesini sağlar. Bu tür senetler, ödeme güvencesi sağlayarak, işlemlerin güven içinde yapılmasına olanak tanır. Ticari işlemlerde, hamile yazılı senetlerin kullanılması, taraflar arasında güven oluşturur ve finansal işlemlerin düzenli bir şekilde gerçekleşmesine katkıda bulunur.
Senetlerin düzenlenmesi sırasında, yasal gerekliliklere ve düzenlemelere dikkat edilmesi gerekir. Yanlış veya eksik bilgi içeren senetler, hukuki sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, hamile yazılı senetlerin hazırlanması ve kullanılması sırasında dikkatli olmak ve gerekli hukuki danışmanlığı almak önemlidir. Hamile yazılı senetler, alacakların güvenli bir şekilde tahsil edilmesini sağlar ve ticari işlemlerde önemli bir rol oynar.
Hamile yazılı senetler Türk Ticaret Kanununun 658. Maddesinde: Senedin metninden veya şeklinden, hamili kim ise o kişinin hak sahibi sayılacağı anlaşılan her kıymetli evrak, hamile veya hamiline yazılı senet sayılır. Mahkeme kararıyla ödemeden menedilen borçlunun ödemesi geçerli olmaz. Denilmek suretiyle tanımlanmıştır.
Borçlunun defileri Türk Ticaret Kanununun 659. Maddesinde: Borçlu hamile yazılı senetten doğan alacağa karşı, ancak senedin geçersizliğine ilişkin veya senedin metninden anlaşılan def’ilerle, alacaklı her kim ise ona karşı şahsen sahip olduğu def’ileri ileri sürebilir. Borçlu ile önceki hamillerden biri arasında doğrudan doğruya var olan ilişkilere dayanan def’ilerin ileri sürülmesi, ancak senedi iktisap ederken hamilin bilerek borçlunun zararına hareket etmiş olması hâlinde geçerlidir. Senedin, borçlunun rızası olmaksızın tedavüle çıkarıldığı yolunda bir def’i ileri sürülemez. Denilmek suretiyle belirtilmiştir.
Hamile yazılı senetlerdeki faiz kuponları Türk Ticaret Kanununun 660. Maddesinde: Borçlu hamile yazılı faiz kuponlarından doğan alacağa karşı ana paranın ödendiği def’inde bulunamaz. Ana paranın ödenmesi hâlinde, borçlu, ilerde muaccel olup da asıl senetle birlikte kendisine teslim edilmeyen faiz kuponlarının tutarını, bu kuponlar hakkında geçerli olan zamanaşımı süresi geçinceye kadar alıkoymak hakkını haizdir; meğerki, teslim edilmeyen kuponların iptaline karar verilmiş veya tutarı karşılığında teminat gösterilmiş olsun. Denilmek suretiyle belirtilmiştir.
Bazı şartların varlığı halinde hamile yazılı senetlerin iptaline karar verilebilmektedir. Buna göre Türk Ticaret Kanununun 661. Maddesinde: Pay senetleri, tahviller, intifa senetleri, münferit kuponlar hariç olmak üzere, kupon belgeleri, esas kupon belgelerinin yenilenmesine yarayan talonlar gibi hamile yazılı senetlerin iptaline hak sahibinin istemi üzerine mahkemece karar verilir.
Yetkili mahkeme, borçlunun yerleşim yeri veya pay senetleri hakkında anonim şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesidir. Dilekçe sahibinin senedin zilyedi bulunduğu ve onu zayi ettiği yolundaki iddialarının mahkemece inandırıcı bulunması gerekir. Bir senet kupon tablosu veya talon içeriyorsa ve hamil yalnız kupon tablosunu veya talonunu kaybetmişse, istemin haklı olduğunun ispatı için senedin esas bölümünün ibrazı yeterlidir. Denilmektedir.
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.