Kartalhan Hukuk & Danışmanlık Av. Meltem KARTALHAN
İşveren tarafından yapılan geçerli nedenle fesih, genellikle işçinin performansı, davranışları veya işletmenin ihtiyaçları gibi sebeplere dayandırılır. Örneğin, işçinin görevini sürekli olarak ihmal etmesi, işyerinde disiplinsiz davranışlar sergilemesi veya işyerindeki ihtiyaçların değişmesi gibi durumlar geçerli neden olarak kabul edilebilir. Bu tür bir fesih yapılırken, işverenin belirli bir süre içinde işçiye ihbar vermesi ve ihbar tazminatı ödemesi gerekmektedir. Öte yandan, işçi tarafından geçerli nedenle fesih durumunda ise, genellikle işverenin yasal veya sözleşmesel yükümlülüklerini yerine getirmemesi, işçinin sağlığını tehdit eden durumlar veya benzeri sebepler gerekçe gösterilebilir. İşçinin bu şekilde iş sözleşmesini sonlandırması durumunda, kıdem tazminatı talep etme hakkı doğar. İşçi, işverenin ihlalleri veya olumsuz davranışları nedeniyle kendisini iş sözleşmesini sonlandırmaya mecbur hissettiğinde, bu tür bir fesih gerçekleştirebilir.
Geçerli nedenle yapılan fesihte, tarafların karşı tarafı durumdan haberdar etmesi ve gerekli süreçleri izlemesi önemlidir. İşveren tarafından yapılan geçerli nedenle fesihte, işçiye yapılacak bildirim ve tazminat ödemeleri, işçi tarafından yapılan geçerli nedenle fesihte ise, işçinin haklarının korunması ve gerekirse tazminat talepleri ön plana çıkar.
._depict_a_for.png)
Her iki durumda da geçerli nedenle fesih süreçlerinin doğru ve adil bir şekilde yürütülmesi, iş hukukunun temel prensiplerinden biridir. Bu süreçler, iş ilişkilerinin sağlıklı bir şekilde sürdürülmesini ve taraflar arasındaki anlaşmazlıkların adil bir şekilde çözülmesini sağlamak amacıyla tasarlanmıştır. Geçerli nedenle fesih, işçi ve işveren arasındaki ilişkide dengeyi korumayı hedefler ve her iki tarafın da haklarını ve yükümlülüklerini gözetir. Bu nedenle, geçerli nedenle fesih işlemlerinde yasal prosedürlere ve hukuki düzenlemelere uygun hareket edilmesi büyük önem taşır.
Geçerli nedenle fesih hakkında 4857 Sayılı İş Kanununa göre otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde işverenin; işçinin iş akdini feshedebilmesi için geçerli bir sebebin varlığı gerekmektedir. İlgili durum 4857 Sayılı İş Kanununun 18. Maddesinde: Otuz veya daha fazla işçi çalıştıran işyerlerinde en az altı aylık kıdemi olan işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesini fesheden işveren, işçinin yeterliliğinden veya davranışlarından ya da işletmenin, işyerinin veya işin gereklerinden kaynaklanan geçerli bir sebebe dayanmak zorundadır. (Ek cümle: 10/9/2014-6552/2 md.) Yer altı işlerinde çalışan işçilerde kıdem şartı aranmaz. Altı aylık kıdem hesabında bu Kanunun 66 ncı maddesindeki süreler dikkate alınır.
Özellikle aşağıdaki hususlar geçerli nedenle fesih için geçerli bir sebep oluşturmaz:
a) Sendika üyeliği veya çalışma saatleri dışında veya işverenin rızası ile çalışma saatleri içinde sendikal faaliyetlere katılmak.
b) İşyeri sendika temsilciliği yapmak.
c) Mevzuattan veya sözleşmeden doğan haklarını takip veya yükümlülüklerini yerine getirmek için işveren aleyhine idari veya adli makamlara başvurmak veya bu hususta başlatılmış sürece katılmak.(1)
d) Irk, renk, cinsiyet, medeni hal, aile yükümlülükleri, hamilelik, doğum, din, siyasi görüş ve benzeri nedenler.
e) 74 üncü maddede öngörülen ve kadın işçilerin çalıştırılmasının yasak olduğu sürelerde işe gelmemek.
f) Hastalık veya kaza nedeniyle 25 inci maddenin (I) numaralı bendinin (b) alt bendinde öngörülen bekleme süresinde işe geçici devamsızlık. İşçinin altı aylık kıdemi, aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde geçen süreler birleştirilerek hesap edilir. İşverenin aynı işkolunda birden fazla işyerinin bulunması halinde, işyerinde çalışan işçi sayısı, bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre belirlenir.
İşletmenin bütününü sevk ve idare eden işveren vekili ve yardımcıları ile işyerinin bütününü sevk ve idare eden ve işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekilleri hakkında bu madde, 19 ve 21 inci maddeler ile 25 inci maddenin son fıkrası uygulanmaz. Denilmektedir.
Yukarıda anılan ilgili kanun maddesinde işçinin iş akdinin feshedilebilmesi için ancak geçerli nedenle fesih varlığı aranmakla birlikte; işveren tarafından hangi nedenlerin geçerli sebep oluşturmayacağı da tek tek sayılmıştır. Buna göre ilgili maddede tek tek belirtili olan durumlardan kaynaklı olarak iş akdi işveren tarafından sonlandırılmış olan işçinin iş akdinin feshi, geçerli nedenle fesih olmayacak ve işçi işe iade davası açabilecektir. Lakin ilgili durumlarda yapılmış olan fesih geçerli fesih niteliğini taşımamaktadır.
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.