Kartalhan Hukuk & Danışmanlık Av. Meltem KARTALHAN
Fazla Çalışma Ücreti, çalışanların normal çalışma saatlerinin üzerinde gerçekleştirdikleri ekstra çalışma saatleri için ödenen ek ödemedir. Bu ücret, iş hukuku çerçevesinde çalışanların uzun çalışma saatleri karşılığında adil bir şekilde telafi edilmelerini sağlamak amacıyla önemlidir. Fazla çalışma, genellikle haftalık standart çalışma saatlerinin üzerinde yapılan ek çalışma saatlerini ifade eder ve bu süreçte çalışanlara normal saat ücretlerinin üzerinde bir ödeme yapılması gerekmektedir.
Fazla çalışma ücretinin miktarı ve hesaplanma şekli, iş hukuku mevzuatı ile belirlenir ve bu mevzuat, sektöre ve ülkeye göre farklılık gösterebilir. Genellikle, fazla çalışma ücreti, normal saat ücretinin belirli bir yüzdesi olarak hesaplanır ve bu oran, çalışmanın yoğunluğuna ve saatlerine bağlı olarak değişebilir.
Fazla çalışma ücreti ödemesi, çalışanların ek çalışma saatleri için adil bir telafi sağlar ve onların motivasyonunu ve iş tatminini artırır. Aynı zamanda, işverenlerin çalışanlarına karşı yasal yükümlülüklerini yerine getirmelerini sağlar. Fazla çalışma ücreti, çalışanların yoğun iş yükü ve uzun çalışma saatleri karşısında ekonomik refahlarının korunmasına katkıda bulunur.
._the_image_should_show_workers_in_various_profe.png)
Fazla çalışma ücreti 4857 Sayılı İş Kanununun 41. Maddesinde: Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. 63 üncü madde hükmüne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile, bazı haftalarda toplam kırkbeş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.
Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırkbeş saatin altında belirlendiği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve kırkbeş saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır. Fazla sürelerle çalışmalarda, fazla çalışma ücreti her bir saat fazla çalışma için; normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmibeş yükseltilmesiyle ödenir. Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat onbeş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir. İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır. 63 üncü maddenin son fıkrasında yazılı sağlık nedenlerine dayanan kısa veya sınırlı süreli işlerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece çalışmasında fazla çalışma yapılamaz. Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir. Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz. (Ek fıkra: 10/9/2014-6552/4 md.) Bu Kanunun 42 nci ve 43 üncü maddelerinde sayılan hâller dışında yer altında maden işlerinde çalışan işçilere fazla çalışma yaptırılamaz. (Ek fıkra: 10/9/2014-6552/4 md.) Yer altında maden işlerinde çalışan işçilere, bu Kanunun 42 nci ve 43 üncü maddelerinde sayılan hâllerde haftalık otuz yedi buçuk saati aşan her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yüzden az olmamak üzere arttırılması suretiyle ödenir. (1)(2) Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışmaların ne şekilde uygulanacağı çıkarılacak yönetmelikte gösterilir. Denilmek suretiyle tanımlanmıştır.
Zorunlu nedenlerle fazla çalışma ücreti 4857 Sayılı İş Kanununun 42. Maddesinde: Gerek bir arıza sırasında, gerek bir arızanın mümkün görülmesi halinde yahut makineler veya araç ve gereç için hemen yapılması gerekli acele işlerde, yahut zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkmasında, işyerinin normal çalışmasını sağlayacak dereceyi aşmamak koşulu ile işçilerin hepsi veya bir kısmına fazla çalışma yaptırılabilir. Bu durumda fazla çalışma yapan işçilere uygun bir dinlenme süresi verilmesi zorunludur. Şu kadar ki, zorunlu sebeplerle yapılan fazla çalışmalar için 41 inci maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkraları hükümleri uygulanır. Denilmek suretiyle tanımlanmıştır.
Olağanüstü hallerde fazla çalışma ücreti 4857 Sayılı İş Kanununun 43. Maddesinde: Seferberlik sırasında ve bu süreyi aşmamak şartıyla yurt savunmasının gereklerini karşılayan işyerlerinde fazla çalışmaya lüzum görülürse işlerin çeşidine ve ihtiyacın derecesine göre Cumhurbaşkanı günlük çalışma süresini, işçinin en çok çalışma gücüne çıkarabilir. (3) Bu suretle fazla çalıştırılan işçiler için verilecek ücret hakkında 41 inci maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkraları hükümleri uygulanır. Denilmek suretiyle tanımlanmıştır.
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.