Kartalhan Hukuk & Danışmanlık Av. Meltem KARTALHAN
Haysiyetsiz Yaşam Sürme Nedeniyle Boşanma Davası, evlilik birliği içinde bir eşin toplum normlarına ve ahlaki değerlere aykırı davranışlar sergilemesi üzerine açılan bir davadır. Bu tür davalar, eşlerden birinin haysiyetsiz ve ahlaka aykırı bir yaşam tarzı benimsemesi sonucu diğer eşin boşanma talebinde bulunmasıyla başlar. Haysiyetsiz yaşam sürme, sürekli alkol veya madde bağımlılığı, kumar oynama, yasadışı faaliyetlere katılma veya cinsel ahlaka aykırı davranışlar gibi çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir.
Boşanma davası sürecinde, davacı eş haysiyetsiz yaşam sürme iddialarını kanıtlamak zorundadır. Mahkeme, bu iddiaları ve bunların evlilik üzerindeki etkilerini değerlendirir. Haysiyetsiz yaşam sürme, evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına ve diğer eş için katlanılamaz bir hale gelmesine neden olabilir.
Mahkemeler, haysiyetsiz yaşam sürme nedeniyle açılan boşanma davalarında, evlilik birliğinin devam edip edemeyeceğini ve tarafların iddialarının gerçekliğini dikkatlice inceler. Eğer mahkeme, eşlerden birinin haysiyetsiz yaşam sürdüğüne ve bu durumun evlilik birliğini temelden etkilediğine kanaat getirirse, boşanma kararı verebilir.
Haysiyetsiz yaşam sürme nedeniyle açılan boşanma davaları, genellikle eşler arasındaki güveni sarsan ve evliliğin temel değerlerini zedeleyen ciddi durumları kapsar. Bu tür davalar, boşanma sürecinde hassas ve karmaşık hukuki meseleleri içerebilir ve eşlerin hem maddi hem de manevi açıdan haklarının korunmasını gerektirir.
Haysiyetsiz yaşam sürme nedeniyle boşanma, Türk Medeni Kanunu md. 163’te düzenlenmiştir.
Türk Medeni Kanunu md. 163: “Eşlerden biri küçük düşürücü bir suç işler veya haysiyetsiz bir hayat sürer ve bu sebeplerden ötürü onunla birlikte yaşaması diğer eşten beklenemezse, bu eş her zaman boşanma davası açabilir.”
Haysiyetsiz yaşam sürme sebebiyle boşanma davası açılabilmesi için, eşlerden birinin haysiyetsiz olarak nitelendirilen bir hayat biçimi olmalıdır. Bu hayat biçimi belirli bir süre devam etmeli ve evliliğin devamı sırasında böyle bir hayat biçimi var olmalıdır. Haysiyetsiz yaşamayı alışkanlık haline getirmiş olan eşe karşı açılacak boşanma davasında evlilik birliğinin bu nedenden ötürü artık çekilmez olması gerekmektedir.
Haysiyetsiz yaşam süren eşin bu hayat tarzını alışkanlık haline getirmiş olması gerekmekte olduğundan haysiyetsiz yaşam olarak itham edilen olayın bir defa gerçekleşmesi dava açmaya yeterli değildir. Diğer bir ifadeyle haysiyetsiz yaşam olarak itham edilen fiilin diğer eşi rahatsız eder derecede süreklilik göstermesi gerekmektedir. Yani haysiyetsiz yaşam biçimi, diğer eş için evliliği çekilemez hale getirmelidir. Aksi halde haysiyetsiz yaşam sürme nedeniyle boşanma davası açılamaz.
Genel olarak haysiyetsiz hayat sürme, toplumun değerlerine aykırı bir yaşam sürülmesi olarak tanımlanabilir. Toplumun değerleri ahlak, şeref ve namus anlayışı olup, buna aykırı yaşamın benimsenmesi haysiyetsiz yaşam biçimi olarak ifade edilebilir. Yukarıda da ifade edildiği üzere haysiyetsiz yaşam sürme nedeniyle boşanma davası açılabilmesi için, bu yaşam tarzının süreklilik taşıyacak bir biçimde sürdürülmesi gerekmektedir. Haysiyetsiz hayat sürme, eşin tek başına gösterdiği fiillerden kaynaklanabileceği gibi başka insanlarla birlikte paylaştığı yaşam şekillerinden de doğabilir.
Her somut olayın özelliğine göre haysiyetsiz yaşam biçimi hakim tarafından takdir edilecektir. Kanun bu konuda hakime takdir yetkisi tanımaktadır. Haysiyetsiz hayat sürme, her toplumda farklılıklar doğurabileceğinden ötürü bunun takdirini hakimin yapması gerekmektedir. Konuya dair Yargıtay içtihatları da yol gösterici niteliktedir.
Haysiyetsiz hayat sürme sebebiyle boşanma davası açılabilmesi için eşin kusurlu olması gerekir. Ayrıca haysiyetsiz hayat sürme sebebiyle boşanmaya karar verilebilmesi için müşterek yaşamın devamının çekilmez hale gelmesi gerekir. Müşterek yaşamın devamının çekilmez hale gelip gelmediğini ise hakim somut olaya ve koşullara göre takdir edecektir. Bu sebeple, haysiyetsiz hayat sürme nispi bir boşanma sebebi olarak değerlendirilmektedir.
Haysiyetsiz hayat sürme evlilikten sonra gerçekleşmeli, alışkanlık haline getirilmelidir. Şayet evlilikten önce eşin haysiyetsiz yaşam sürmesi söz konusu ise, diğer eşin bu durumu kabul ettiği varsayılır. Bu halde haysiyetsiz yaşam sürme nedeniyle boşanma davası açılamaz. Fakat bu durum, genel boşanma sebebi olan evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına dayanarak boşanma davası açılmasına engel değildir.
Kanunda bu boşanma sebebinde bir süre öngörülmemiştir. Ancak makul bir süre içinde dava açılmalıdır.
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.