Kartalhan Hukuk & Danışmanlık Av. Meltem KARTALHAN
Fatura alacağı, işletmelerin ve bireylerin ticari faaliyetlerinde oluşan, ürün veya hizmet satışı karşılığında müşterilerden tahsil edilmeyi beklenen meblağları ifade eder. Bu alacaklar, işletmenin finansal sağlığı ve nakit akışı için hayati önem taşır. Düzenli olarak tahsil edilen fatura alacakları, işletmelerin operasyonlarını sürdürmesine, yatırımlar yapmasına ve mali yükümlülüklerini yerine getirmesine imkan tanır. Ancak tahsil edilemeyen alacaklar, işletmenin mali durumunu olumsuz etkileyebilir, bu nedenle etkili bir alacak yönetimi stratejisi büyük önem taşır.
Alacak yönetimi, işletmelerin fatura alacaklarını zamanında ve tam olarak tahsil etmelerini sağlamak için kritik önemlidir. İşletmeler, müşteri ilişkilerini gözeterek uygun tahsilat yöntemleri ve politikaları belirlemeli, gecikmiş veya tahsil edilemeyen alacaklar için yasal yollar dahil etkili stratejiler geliştirmelidir. Fatura alacağının tahsil edilememesi durumunda işletmeler, hukuki süreçlere başvurabilir, bu da icra takibi, mahkeme süreçleri ve avukat aracılığı ile alacak tahsili gibi adımları içerir. Özellikle alacakların büyük bir kısmının tahsil edilememesi durumunda işletmenin finansal durumu ciddi şekilde etkilenebilir.
Ayrıca, fatura alacakları işletmenin muhasebe kayıtlarında dikkate alınmalı ve düzenli olarak raporlanmalıdır. Bu, işletmenin mali durumunun doğru bir şekilde değerlendirilmesine yardımcı olur ve yöneticilere alacaklarının durumu hakkında bilgi verir. Etkili bir alacak yönetimi ve hukuki süreçlerle desteklenen bir yaklaşım, işletmelerin fatura alacaklarını başarılı bir şekilde tahsil etmelerini ve mali sağlıklarını korumalarını sağlar. Bu nedenle işletmeler ve bireyler için fatura alacaklarına dikkat etmek, uygun yönetim stratejileri geliştirmek ve gerektiğinde profesyonel yardım almak önemlidir. Bu, hem finansal istikrarlarını hem de ticari faaliyetlerinin sürdürülebilirliğini sağlamak için kritik bir adımdır.
Fatura alacağı konusunun öncesinde faturanın tanımı önem arzetmektedir. Fatura; ticari iş ve faaliyetlerde sıkça kullanılan bir vesikadır. Faturanın tanımı Vergi Usul Kanununun 229. Maddesinde yapılmıştır.
İlgili maddeye göre;
Madde 229- "Fatura, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır."
Fatura alacağında; fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azami yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.
Vergi Usul Kanunu'nun 'Fatura kullanma mecburiyeti' başlıklı 232. Maddesinde:
Madde 232 – "Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar kazancı basit usulde tespit edilenlerle(2) defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler:
1. Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara,
2. Serbest meslek erbabına,
3. Kazançları basit usulde tesbit olunan tüccarlara,
4. Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere,
5. Vergiden muaf esnafa,
Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlara da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler."
Faturayı alan kişinin, faturayı aldığı tarihten itibaren 8 günlük itiraz süresi mevcuttur. Fatura alacağı hakkında sürelerin hesaplanmasında tebliğ günü hesaba katılmaz. Alıcı faturaya 8 gün içerisinde itirazda bulunmamış ise fatura içeriğini kabul etmiş sayılır. Kanunda belirtilen süre hak düşürücü ya da zaman aşımı süresi değildir. Ancak faturaya süresinde itiraz edilmesi ispat açısından önem arz etmektedir.
Faturaya bağlanmış alacağın tahsili için; alacaklı kişi ya da şirketler faturayı dayanak göstererek ilamsız icra takibi başlatabilirler. Fatura alacağında daha önce de bahsedildiği üzere ilamsız takiplerde borçlunun itirazı üzerine icra takibi durmaktadır. Ancak fatura borçlusunun icra takibine itiraz etmemesi durumunda takip kesinleşir ve borçlu üzerinde haciz baskısı kurularak alacağın tahsili yapılır. Fatura alacakları için başlatılan ilamsız takibe fatura borçlusunun itiraz etmesi durumunda takip durmaktadır. Fatura borçlusunun itirazı ile duran ilamsız icra takibinin devam ettirebilmek için fatura alacağı olan kişi ya da şirketin itirazın iptali davası açması gerekmektedir. İtirazın iptali davasında alacaklı; fatura alacağını delillerle ispat edilerek mahkemeden takibin devamı için gerekli olan ilamı almalıdır. Söz konusu mahkeme ilamını icra dosyasına sunarak ile itiraz ile duran fatura takibine devam edilerek fatura alacağının haciz baskısıyla borçludan tahsili mümkündür.
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.