Kartalhan Hukuk & Danışmanlık Av. Meltem KARTALHAN
Gaiplik, bir kişinin uzun süre haber alınamaması ve hayatta olup olmadığına dair kesin bir bilginin olmaması durumudur. Hukuki anlamda, gaiplik; bir kişinin belirli bir süre boyunca yer ve durumunun bilinmemesi ve bu kişiden hiçbir haber alınamaması halinde hukuki bir sürecin başlatılmasıdır. Gaiplik kararı, mahkeme tarafından verilir ve bu süreç, kayıp kişinin haklarının ve mal varlığının yönetimi için önemlidir.
Gaiplik ilanı, genellikle kişinin en son görüldüğü tarihten itibaren belirli bir süre geçtikten sonra yapılır. Bu süre, farklı yargı bölgelerine göre değişiklik gösterebilir. Gaiplik kararı verildikten sonra, kayıp kişinin mal varlığı ve diğer hukuki işlemleri yasal temsilciler veya atanmış kişiler tarafından yönetilir.
Gaiplik süreci, kayıp kişinin eşi, çocukları ve diğer yakınları için önemli sonuçlar doğurabilir. Örneğin, miras hukuku, evlilik hukuku ve borçlar hukuku gibi alanlarda çeşitli hukuki işlemler gaiplik kararı doğrultusunda gerçekleştirilir. Gaiplik durumu, kayıp kişinin geri dönmesi veya ölümünün kesinleşmesi durumunda sona erer.
Gaiplik, hem kayıp kişinin ailesi hem de hukuki işlemler için karmaşık ve duygusal bir süreçtir. Bu süreç, kayıp kişinin haklarının korunması ve mal varlığının adil bir şekilde yönetilmesi için hukuki düzenlemeler ve prosedürler gerektirir.
Gaiplik nedir sorusunun cevabı hakkında; gaiplik kararı, ölüm tehlikesi içinde kaybolmuş ya da kendisinden uzun bir süre haber alınamayan ve ölme olasılığı yüksek olan kişilerin, mahkeme kararı ile hukuki olarak kişiliğine son verilmesine denir. Gaipliğe kendiliğinden karar verilemez. Ölüm tehlikesi içinde kaybolan kişinin, kaybolmasından itibaren 1 yıl geçtikten sonra ilgililer mahkemeye başvurabilir. Uzun zamandan beri haber alınamayan hallerde son haber alma tarihinden itibaren 5 yıl geçtikten sonra ilgililer mahkemeye başvurabilir. Başvuru üzerine mahkemenin yapacağı yargılama sonucunda bir karara ulaşılır.
Türkiyedeki son yerleşim yeri sulh mahkemesinde görülen çekişmesiz yargı işidir. 6 ay arayla iki kez ilan verilmeden gaiplik kararı verilememektedir. Geriye dönük etkili bir karardır. Yani kişinin kaybolduğu günden itibaren hüküm ve sonuçlarını doğurmaktadır.
Gaiplik kararı ile evlilik kendiliğinden sona ermez. Gaibin eşi ya gaiplik davaasıyla birlikte ya da ayrıca açacağı bir dava ile evliliğin feshini istemelidir. Evlilik feshedilmediği müddetçe bu evlilik hukuken devam ediyor kabul edildiğinden sağ kalan eş bir çocuk dünyaya getirirse bu çocuğun babası karine olarak hala koca olan gaip sayılır. Evlilik feshedilirse de evliliğin sona ermesinden itibaren 300 gün içinde doğan çocukların eski eşin baba sayılacağı babalık karinesi için 300 günlük süre, ölüm tehlikesi içinde kaybolma ya da son haber alma tarihinden itibaren işlemeye başlamaktadır.
.jpg)
Gaiplik kararının verilmesiyle birlikte gaibin mirası kendiliğinden açılmaktadır. Fakat gaibin mirası teminat karşılığında mirasçılara teslim edilir. teminat; ölüm tehlikesi içinde kaybolma halinde tereke mallarının tesliminden itibaren 5 yıl için, uzun süreden beri haber alınamama hali için son haber alma tarihinden itibaren 15 yıl ve her halde gaibin 100 yaşına varmasına kadar gösterilir.
Gaip ortaya çıkarsa herhangi bir süre olmadan mallarını isteyebilir. Mirasçı iyi niyetli ise elinde kalanı verebilir.
Üstün dereceli mirasçılar çıkarsa, terekeyi elinde bulunduranlar iyi niyetli iseler, üstün hak sahiplerine karşı geri verme yükümlülükleri miras sebebiyle istihkak davasının bağlı olduğu zamanaşımına tabidir. İyi niyetli (zilyede) kullanana karşı miras sebebiyle (istihkak) geri alım davasının zamanaşımı süresi, davacının hakkının tercih edilecek üstün bir hak olduğunu ve davalının zilyet bulunduğunu öğrendiği günden itibaren bir yıl ve her halde mirasbırakanın Ölümünden veya vasiyetnamenin açılmasından itibaren 10 yıldır.
Ankara avukatı, gaiplik davalarında hassas ve özenli bir şekilde hareket eder. Gaiplik süreci, duygusal ve hukuki açıdan karmaşık olabilir. Ankara avukatı, müvekkilini bu süreçte destekler, onlara hukuki danışmanlık sağlar ve gaiplik sürecinde doğru adımların atılmasını sağlar.
Yukarıda değinilmiş olan hususlar genel hatları ile kaleme alınmış olup; her somut olay birbirinden farklı özellikler taşıyabileceğinden hak kaybına uğramamanız adına bir hukuk bürosu ile iletişime geçip profesyonel destek almanızı öneririz.